Fusie en defusie zijn beiden tegengestelden. Bij cognitieve fusie verbindt de mens zich met gedachten, waardoor ze worden beleefd alsof ze de realiteit zijn.
Defusie betekent dat je een stap achteruit doet . Gedachten worden niet langer gezien als de realiteit of absolute waarheid, maar als mentale gebeurtenissen die zich voltrekken in het je brein.
Gedachten leren kennen als gebeurtenissen die zich soms opdringen aan je , is een vaardigheid die je kunt leren. Op het moment dat je gedachten beter herkent worden kun je hier ook anders op reageren.
Voorbeeld: Sander voelt enorme angst om in het openbaar te spreken. Gesprekken met groepen collega’s of bekenden vindt hij geen probleem. Maar nu moet hij op een podium staan een groep vreemden toespreken namens zijn bedrijf. Kan hij dat wel? Wat als hij niet uit zijn woorden komt? Deze toespraak is belangrijk! Wat zal zijn baas denken als hij het verprutst? Voor dit soort werkzaamheden is hij niet aangenomen en niet in de wieg gelegd! Het is oneerlijk.
Bij die laatste gedachte voelt Sander zich net en klein kind dat met zijn voeten op de grond stampt omdat het leven niet eerlijk is. Dat moment van bewustzijn helpt hem om even los te komen van zijn stroom van gedachten. En op dat moment beseft hij dat het niet de realiteit is, maar een stroom van gedachten daarover die hem lastig valt.
De toespraak begint over vijf minuten. Sander gaat zitten en laat de stroom van gedachten aan zich voorbij trekken. Hij heeft het verhaal van de geest al honderd malen gehoord en weet dat die gedachten angstgevoelens bij hem oproepen. Dat zou ziet zo mogen zijn, zegt een stemmetje in zijn hoofd. Hij is een volwassen man en zou geen angst mogen voelen om een toespraak te geven! Die stroom van gedachten hoort stil te staan. Hij is toch zeker zelf de baas over zijn gedachten? Verwoed probeert Sander de angst te onder drukken met ontspanningsoefeningen. Maar hij voelt dat de angstige gedachten niet stoppen. Dat roept zoveel frustratie op dat hij nog meer gespannen raakt! En hij heeft nog maar drie minuten!
Ineens moet Sander om zichzelf lachen. Ook de stroom van gedachten die zegt dat hij geen angst zou mogen ervaren bij het houden van een toespraak , vormt onderdeel van de geest die controle wil uitoefenen. Natuurlijk ervaart hij angst en zenuwen. Die zal hij meenemen als een trouwe metgezel of ongenode gast als hij straks dat podium opstapt. Acceptatie: de angst gaat niet weg en Sander hoeft er niet tegen te strijden. Bereidheid: Sander pakt zijn papieren en stapt het podium op. Hij voelt angst en dat is niet erg. Het podium is groot genoeg voor hen beiden.
Uit: de derde les van de training ACT
Vooraf gaande thema’s : Acceptatie, bereidheid, de aangeboren neiging te willen strijden, controle strategieën en regels